Fotografia stomatologiczna: kurs - czyli zdjęcia stomatologiczne na medal

Fotografia w świecie stomatologii staje się coraz popularniejsza i dla wielu salonów dentystycznych jest ona głównym sposobem dokumentacji leczenia. Aparat fotograficzny w rękach stomatologa nie jest już niespodzianką, a stałym wyposażeniem gabinetu.

W jakim celu wykonuje się zdjęcia stomatologiczne?

Fotografia stomatologiczna ma wiele zastosowań. Pierwszym co przychodzi na myśl jest reklama – piękne, białe uśmiechy z pewnością zachęcą klientów do odwiedzenia gabinetu. W końcu większość z nas, widząc świetny efekt pracy dentysty prędzej zdecyduje się poddać zabiegowi.
Drugim i istotniejszym z punktu widzenia stomatologa zastosowaniem fotografii jest dokumentacja medyczna. Pomimo, że z pozoru tego typu specjalistyczne zdjęcia mogą wydawać się trudnym do podjęcia tematem, to tak naprawdę wystarczy do tego odrobina podstawowej wiedzy. Dzięki wykorzystaniu fotografii w prosty i szybki sposób zarówno pacjent jak i stomatolog są w stanie śledzić postępy badania, a także dokładniej zobrazować ewentualne problemy dentystyczne. Zdjęcie oglądane na dużym ekranie z pewnością ułatwi pracę lekarza, pozwalając na dokładniejszy wgląd w stan jamy ustnej.
Co więcej zdjęcia mogą okazać się świetnym narzędziem komunikacyjnym. W przypadku tworzenia protez, aparatów czy innych pomocy korygujących zgryz przez technika pracującego poza salonem dentystycznym, wysłanie mu fotografii poglądowej może okazać się dużą pomocą.
To o czym nie można zapomnieć to, to, że fotografie zębów pacjenta mogą być także narzędziem służącym  do wyjaśnienia problemów i leczenia. Zdecydowanie wygodniej będzie pokazać leczącej się osobie zdjęcia wykonane z bliska, niż korzystać z niewygodnych lusterek.

Od czego zacząć?

Co zrobić, żeby wprowadzić fotografię stomatologiczną do swojego gabinetu? Na początek należy się zastanowić do czego potrzebny jest nam aparat - do czego faktycznie chcemy go używać? Dopiero wtedy zdecydujmy się na sprzęt i zainwestujmy w porządnej jakości aparat  fotograficzny. Należy również zadbać o zgodę pacjenta na wykonanie zdjęć, żeby uniknąć ewentualnych problemów prawnych, jeśli będziemy chcieli takie fotografie publikować.

Aparaty i obiektywy do fotografii stomatologicznej

Jaki aparat najlepiej wybrać? Najlepszą opcją będą tzw. „bezlusterkowce”. Wynika to z kilku powodów. Przede wszystkim, większość firm fotograficznych obecnie odchodzi od produkcji lustrzanek i za parę lat tego typu aparatów już prawdopodobnie nie będzie na rynku. W dodatku aparaty bezlusterkowe wyposażone są w wizjer elektroniczny, co oznacza, że robiąc zdjęcie widzimy jak będzie wyglądało ono w efekcie końcowym. Ograniczy nam to czas spędzony na ewentualnej post produkcji i dopasowywaniu ustawień w aparacie. Aparaty te są także lżejsze i bardziej poręczne, przez brak wbudowanego lustra.
Ważnym elementem każdego aparatu jest matryca – elektroniczny sensor, będący elementem światłoczułym. Występują one w kilku rozmiarach, co wpływa na między innymi cenę aparatu i jakość zdjęć. Na co dzień do pracy stomatologa, w zupełności wystarczy matryca APS-C. Aparat z takim sensorem będzie tańszy oraz posiadał będzie większą głębię ostrości niż matryca pełnoklatkowa. Dlaczego jest to istotne? Głębia ostrości określa jak duża część zdjęcia pozostaje ostra. Przy fotografii stomatologicznej zależy nam, żeby wszystkie zęby na zdjęciu były tak samo ostre, a nie tylko część z nich – dlatego im większa głębia tym lepiej. Istotną cechą aparatu jest też rozdzielczość matrycy, czyli ilość megapixeli (skrót: Mpx lub Mpix) – im wyższa, tym lepszej jakości zdjęcie.

Zdjęcia po lewej: Canon EOS RP - Pełna klatka (Full frame) | 100mm macro

Zdjęcia po prawej: Canon EOS R7 - Mniejsza matryca (APS-C) | 100mm macro

Na zdjęciach po lewej stronie widać większe rozmycie w głębi wynikające z konstrukcji aparatu - większa fizycznie matryca.

Wszystkie parametry aparatów były ustawione identycznie. Odległości wykonywania zdjęć były zbliżone - różnica w kadrach u góry wynika z różnicy wielkości matryc pomiędzy aparatami. Matryca APS-C daje węższy kąt widzenia, obiektyw o ogniskowej 100mm daje kąt widzenia jak obiektyw 160mm.

A co z obiektywem? Na rynku znajdziemy wiele ich rodzajów, ale do tego typu zdjęć potrzebny będzie obiektyw do fotografii makro. Ich główną zaletą jest zdolność do wykonywania zdjęć o powiększeniu 1:1 lub więcej. Otrzymamy dzięki temu obraz najbardziej podobny rzeczywistemu. Należy jednak uważać, ponieważ nie każdy zestaw do makrofotografii będzie zapewniał skalę 1:1. Przy wyborze optyki warto także zwrócić uwagę  jaka jest minimalna odległość ustawienia ostrości. Wpływa to na to, jak daleko od pacjenta będzie trzeba stanąć, żeby obiektyw poprawnie ustawił ostrość. Poza obiektywem makro, przyda się również uniwersalny zoom o ogniskowej zbliżonej do 24-105mm, który umożliwia wykonywanie zdjęć twarzy, ale także posłuży do dokumentacji wszelkich wydarzeń w klinice..

Oświetlenie do zdjęć wewnątrzustnych

Podstawą fotografii jest światło. Dlatego też należy zadbać o dobre oświetlenie przy robieniu zdjęć. W fotografii stomatologicznej najbardziej popularne są lampy błyskowe pierścieniowe (ring flash) oraz zestawy lamp do fotografii makro (dual flash). Są łatwe do zamontowania na aparacie i obiektywie oraz nie są skomplikowane w użyciu. Jedyna istotna różnica to większa swoboda w ustawieniu światła w przypadku zestawów. Lampy dual flash umieszczone są na uchwytach, których pozycję można kontrolować, tym samym zmieniając pole padającego światła. Lampy pierścieniowe są jednak bardziej kompaktowe i lżejsze, przez co są znacznie częściej wybierane przez stomatologów.

Zdjęcie po lewej: lampa pierścieniowa Nissin MF18
Zdjęcie po prawej: zestaw Godox - lampa dwupalnikowa MF12 z nadajnikiem serii X

Pierścieniowa lampa błyskowa Nissin MF18 to propozycja idealna do zdjęć stomatologicznych. Ma ona możliwość włączenia stałego oświetlenia LED, które ułatwia ustawienie ostrości wewnątrz ust. Oczywiście lampę można ustawić w trybie w pełni automatycznym, ale jest także opcja manualnego ustawienie mocy. Współpracuje zarówno z lustrzankami jak i bezlusterkowcami. Lampę można kupić w wersji do Canona, Nikona oraz Sony E. Zdjęcia przykładowe widoczne w tekście wykonane zostały właśnie taką lampą, w trybie automatycznym.

Akcesoria do fotografii dentystycznej

Poza podstawowym sprzętem fotograficznym, przydatne przy zdjęciach będą także akcesoria ułatwiające robienie zdjęć. Warto jest zainwestować w kilka rodzajów rozwieraków stomatologicznych, które ułatwią dostęp do jamy ustnej i pomogą stworzyć czytelniejsze fotografie. Lusterka zewnętrzne i lusterka doustne pozwolą na robienie zdjęć wewnątrzustnych, kiedy nie ma możliwości wykonania zdjęcia pod odpowiednim kątem. W sklepach stomatologicznych znajdziemy również kontrastory do zdjęć, które dają możliwość fotografowania zębów na czarnym tle.
Ważne żeby wszystkie elementy były kompatybilne, co da niezawodność i prawidłowe działanie. Prezentujemy przykładowe zestawy, dostępne w naszym sklepie fotograficznym.

Podsumowując - z czego powinien składać się zestaw foto dla stomatologa?

- aparatu fotograficznego
- obiektywu makro (z możliwością zamocowania lampy pierścieniowej)
- lampy błyskowej
- karty pamięci

Dla ułatwienia wyboru oferujemy gotowe zestawy do fotografii stomatologicznej - aparaty i obiektywy oraz akcesoria, dobrane starannie przez naszych specjalistów

Jak robić zdjęcia stomatologiczne? - krótka instrukcja

Po kupnie aparatu fotograficznego przychodzi pora na naukę jego obsługi. Obecnie aparaty posiadają wiele opcji automatyzacji ustawień, dzięki czemu nie trzeba być ekspertem, żeby je obsługiwać. Najprostszą metodą będzie wybranie trybu „A” (oznaczenie Sony, Nikon), „Av” (oznaczenie Canon) na pokrętle trybów. Pozwoli nam to na ustawienie wartości przysłony, czyli dopasowanie głębi ostrości, o której zostało wspomniane wcześniej. Reszta parametrów zostanie dobrana za nas przez aparat i dzięki temu zaoszczędzimy trochę czasu. Dla bardziej zainteresowanych dobrze będzie zapoznać się z trybem manualnym, który daje nam największą kontrolę nad wyglądem fotografii. Żeby przejść na tryb manualny potrzeba jedynie przekręcić pokrętło trybów na literę „M” (wszystkie marki).

Na zdjęciu podświetlone pokrętło ustawiania trybu fotograficznego.

Poszczególne parametry różnić się będą w zależności od tego, czy robimy zdjęcia zewnątrz- czy wewnątrz-ustne. Spójrzmy na to, jakie informacje potrzebujemy dostosować.

ISO – czułość matrycy. Wartość ISO będzie tym mniejsza im więcej światła, a im mniejsza tym mniej szumów i lepsza jakość. Przykładowo przy  ustawieniu ISO 3200 zdjęcie będzie posiadało widocznie więcej tzw. ziarna oraz straci na jakości i ostrości, w porównaniu do ISO 100, które w przypadku używania lampy błyskowej w zupełności wystarczy.

Zdjęcia po lewej: Canon Eos RP | 100mm macro | ISO 100

Zdjęcia po prawej: Canon Eos RP | 100mm macro | ISO 25600

Na zdjęciach po prawej stronie z nieprawidłowo ustawioną wartością ISO 25600 - widoczna jest znaczna utrata jakości i ziarnistość zdjęcia.

Przysłona - najbardziej skomplikowany parametr ustawień aparatu, oznaczony jako F (np. F/2.8 lub F/22) i odpowiada przede wszystkim za ilość światła jakie wpada przez obiektyw. Bardzo istotne jest to, że to głównie przysłona odpowiada za głębię ostrości zdjęć. Im większa będzie ustawiona wartość przysłony, tym mniejsze będzie rozmycie wewnątrz ust, a im cyfra przysłony mniejsza tym szybciej na zdjęciu pojawi się rozmycie. O ile w przypadku portretów, lub zdjęć artystycznych rozmycie jest bardzo często pożądane o tyle w przypadku fotografii stomatologicznej jest bardzo niekorzystne. Przysłonę należy więc ustawić na dosyć wysoki parametr, aby całość zdjęcia była ostra. Trzeba jednak pamiętać, że wraz z jej rosnącą wartością pojawia się ogólny spadek jakości zdjęcia. Warto wykonać na własnym zestawie test przy domkniętej przysłonie, gdyż utrata jakości zdjęcia jest ściśle związana z jakością obiektywu.

Zdjęcia po lewej: Canon Eos RP | F/2.8 | 100mm macro

Zdjęcia po prawej: Canon Eos RP | F/22 | 100mm macro

Na zdjęciach po lewej stronie z przysłoną F/2.8 widoczna jest niedostateczna głębia ostrości i mocne rozmycie wewnątrz ust.

Test różnych ustawień przysłony pokazujący zmieniającą się głębię ostrości.

Canon Eos RP | F/2.8-F/32 | 100mm macro

Migawka, czyli czas naświetlania. Ze względu na użycie lampy błyskowej czas ten nie będzie musiał być długi. Dla fotografii zewnątrzustnej i wewnątrzustnej dobry będzie czas 1/100-250s.

Zdjęcia po lewej: Canon Eos R7 | 100mm macro | 1/100 sekundy
Zdjęcia po prawej: Canon Eos R7 | 100mm macro | 5 sekund
Na zdjęciu po prawej stronie z nieprawidłowo ustawionym czasem widoczne jest poruszenie.

Balans bieli to parametr odpowiadający za ustawienie kolorów w plikach JPG. Niestety wszelka obróbka kolorystyczna plików JPG powoduje znaczną utratę jakości. Pod tym względem ogromną przewagę mają pliki RAW które dają możliwość korekty bezstratnej. Jeżeli zdjęcia wykonywane są z lampą błyskową, parametr powinien być ustawiony na lampę błyskową / flash (najczęściej jest to ikona pioruna).

Przykład ustawienia balansu bieli na lampę błyskową (menu Canon)

Zdjęcie po lewej: Canon Eos R7 | 100mm macro | 2500K
Zdjęcie na środku: Canon Eos R7 | 100mm macro | 5600K (ustawienie na flash)
Zdjęcie po prawej: Canon Eos R7 | 100mm macro | 10000K

Ustawianie ostrości najlepiej ustawić w trybie automatycznym AF-S. Ważne jest wybranie w ustawieniach aparatu małego punktu pomiaru ostrości ponieważ pełna automatyka najchętniej wyostrzy na najbliższy, lub najbardziej kontrastowy obiekt (np. usta, rozwierak, jedynki), a przy fotografii wewnątrzustnej najlepszym punktem ustawienia będą trójki. Dzieje się tak ze względu na właściwości działania aparatu. Ostrość zdjęć rozchodzi się równomiernie do tyłu i do przodu od miejsca pobranej ostrości. Jeżeli ostrość będzie ustawiona na jedynki możliwe, że czwórki i piątki będą już nieostre, a ostrzejsze będą usta i rozwierak. Należy więc aparat ustawić w trybie ręcznego wybierania punktu ostrości i wybrać konkretny punkt, w którym ma być pobrana.

Przykład ustawienia punktowego ustawienia ostrości (menu Canon)

Lampa błyskowa ustawiona na tryb TTL/Auto sprawdzi się w większości przypadków, jednak ze względu na specyfikę może być konieczne użycie trybu M (Manual) i ręczne ustawienie mocy błysku. Przy ustawieniu ostrości na trójki automatyka aparatu może niestety wyzwolić zbyt dużą ilość światła próbując doświetlić trójki i powodując prześwietlenie jedynek. Przy manualnym ustawieniu mocy błysku ważne będzie zachowanie stałej odległości od zębów - przysuwanie się i oddalanie nawet o kilka centymetrów, może wymagać korekcji mocy lampy.

Jakość zdjęcia optymalnie to RAW + L (JPEG). Zdjęcia RAW zdecydowanie lepiej nadają się do dalszej obróbki, a wszelkie wprowadzane zmiany nie spowodują utraty jakości oryginału. Istotną informacją przy fotografii stomatologicznej jest także fakt, że posiadają w sobie więcej szczegółów w miejscach ciemniejszych i jaśniejszych. Obrobione pliki RAW możemy oczywiście zapisać jako plik JPG. Oryginalne i nieobrabiane zdjęcia w formacie JPG warto archiwizować w oddzielnym katalogu - mogą być dowodem pomocniczym w ewentualnych sprawach sądowych.

Podsumowanie zalecanych ustawień podstawowych aparatu:

ISO: 100
Przesłona: min. F/22
Czas ekspozycji: 1/100-250s
Balans bieli: Lampa błyskowa / Flash
Przestrzeń barw: Adobe RGB
Ustawienia lampy: Preferowane ręczne, lub Auto / TTL
Jakość zdjęć: RAW + L / HIGH (JPG)

Pamiętajmy też żeby ustawić w aparacie prawidłową datę i czas – może to później znacząco ułatwić archiwizację zdjęć.
Przy zakupie aparatu w sklepie fotograficznym e-oko.pl zapewniona jest pomoc techniczna!

Wyświetlanie zdjęć i postprodukcja - sklep fotograficzny radzi

Większość osób wykonujących zdjęcia, przesyła je na komputer przy użyciu kabla USB, bądź oprogramowania producenta. Wygodną opcją są również czytniki kart, które można zabrać ze sobą wszędzie i które sklep fotograficzny e-oko.pl bardzo poleca. Czytniki kart SD (najczęściej stosowane w aparatach) są bardzo często wbudowane w laptopy i komputery stacjonarne. Ciekawym rozwiązaniem są także tak zwane kable do tetheringu. Dzięki nim zdjęcia można oglądać w czasie rzeczywistym na monitorze (zachęcamy do obejrzenia oferty firmy Eizo, dostępnej na naszej stronie). Jedynym minusem korzystania z kabla jest częściowe utrudnienie ruchów, przez stałe podłączenie go do aparatu. Pomimo to, dzięki natychmiastowym wglądzie do zdjęć na dużym ekranie szybciej będzie można skorygować ewentualne błędy, zobaczyć czy zdjęcie jest ostre itp.

Wykonane zdjęcia, nawet z poprawnymi ustawieniami aparatu mogą potrzebować lekkiej pomocy w programie edytorskim. Najlepszym edytorem do tego celu jest Adobe Lightroom. Można za jego pomocą poprawić kolory zdjęcia, zmienić jasność czy kontrast fotografii oraz usunąć ewentualne zabrudzenia. Lightroom jest programem bardzo intuicyjnym, który posiada także wiele samouczków wyświetlanych przy zaznaczaniu funkcji, co czyni go narzędziem dobrym nawet dla niedoświadczonych użytkowników. Dostępne do zainstalowania są także darmowe programy producentów takich jak np. Canon, które wystarczą do podstawowej obróbki zdjęć.

Wskazówki i podpowiedzi

Warto poprosić, żeby przy zdjęciach brał udział asystent. Będzie mógł pomóc w osuszeniu zębów i dziąseł, przytrzymaniu lusterka i ogólnym usprawnieniu pracy lekarza. Należy zadbać również o komfort pacjenta i stomatologa, przez odpowiednie ustawienie fotela dentystycznego. Jeśli do zdjęć korzystamy z różnego rodzaju lusterek, to przed skorzystaniem warto takie lustro ocieplić, żeby uniknąć zaparowania. Kiedy stosujemy lustra do zdjęć trzeba też pamiętać aby obrócić później fotografię w programie do obróbki zdjęć. Przy użyciu rozwieraków dobrze jest poprosić o przytrzymanie ich przez pacjenta – zapewni mu to większy komfort, ponieważ może wtedy sam kontrolować siłę napięcia.

Dążymy do:
- Powtarzalności, zarówno w danej sesji jak i kolejnych - zdjęcia z różnych etapów leczenia powinny być powtarzalne, zachowana odległość aparatu od fotografowanego przedmiotu lub osoby.
- Jak najmniejszej potrzeby korekt (obróbki) po wykonaniu zdjęcia, co pozwoli na oszczędność naszego czasu
- Tego, by zdjęcia były jak najbardziej czytelne dla lekarza, pacjenta, a głównie dla technika

Chociaż rozpoczęcie przygody z fotografią stomatologiczną może wydawać się skomplikowane i przytłaczające, to tak naprawdę nie jest to trudne zadanie. Przede wszystkim, warto jest na starcie zainwestować w dobrej jakości sprzęt fotograficzny i akcesoria, oraz nie zniechęcać się i próbować swoich sił!

Zachęcamy do kontaktu bezpośredniego z naszymi doradcami.

Otrzymasz u nas kompleksowe i fachowe doradztwo przy wyborze sprzętu fotograficznego.
Pomożemy Państwu w wyborze dogodnej formy finansowania - leasing, kredyt.
Dobierzemy rozwiązania indywidualnie pod dany gabinet stomatologiczny.

e-mail: sklep@e-oko.pl, tel: 604 400 004

Polecamy! Aparat fotograficzny dla stomatologa: